سرقت رایانه ای
در قانون مجازات اسلامی؛ سرقت، به ربودن مالی که متعلق به فرد دیگریست گفته می‌شود. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های بسیاری برای سرقت به وجود آمده است که یکی از انواع سرقت‌ها، سرقت رایانه ای است .در سرقت رایانه‌ای؛ داده‌ها و اطلاعات مورد ربایش واقع می‌شوند که این ربایش به دو روش انجام می‌گیرد.
در روش اول؛ پس از اینکه داده‌ها و اطلاعاتی که متعلق به فرد دیگری است سرقت می‌شود، دارنده از این اطلاعات محروم می‌شود و در روش دوم؛ سرقت به شکلی روی می‌دهد که اطلاعات همچنان در اختیار دارنده اصلیست اما نسخه‌ای از آن داده‌ها یا اطلاعات در اختیار سارق نیز هست
سرقت رایانه ای به چه معناست؟
سرقت رایانه ای ممکن است از طریق هک کردن موبایل، رایانه و یا لپ‌تاپ شما انجام شود. به این صورت که فردی بدون اطلاع شما به محتوای برنامه‌های شما در دستگاهتان راه پیدا می‌کند و این اطلاعات را یا از دسترس شما خارج می‌کند و یا اینکه همه یا بخشی از اطلاعات شما را کپی می‌کند.
در نظر داشته باشید که سرقت اطلاعات و داده‌ها، ممکن است از هر مکانی صورت بگیرد و صرفا لازم نیست فرد وارد خانه شما بشود و سپس اقدام به ربودن اطلاعات شما از طریق رایانه و غیره، بکند. همچنین ممکن است فرد از طریق ایجاد ایمیل‌های جعلی با نام شما و یا از طریق ایجاد درگاه‌های پرداخت جعلی، اطلاعات شما را برباید. درواقع لازم است بدانید که این روزها روش‌های مختلفی برای سرقت رایانه ای وجود دارد؛ لذا بهتر است احتیاط بیشتری کنید و مراقب اطلاعات خود باشید.
تفاوت سرقت سنتی و سرقت رایانه ای چیست؟
جرم سرقت از جمله متداول‌ترین جرائم در هر جامعه‌ای می‌باشد. حال ممکن است این جرم به شکل قدیمی و سنتی محقق شود که در این صورت، جرمی علیه اموال محسوب می‌شود. همچنین ممکن است به شکل رایانه‌ای و در بستری مجازی صورت گیرد که با عنوان سرقت رایانه‌ای و به عنوان یکی از جرائم رایانه‌ای مهم شناخته می‌شود. درواقع تفاوت کلاهبرداری سنتی و کلاهبرداری رایانه‌ای به شرح زیر است:
- در کلاهبرداری سنتی باید انسانی فریب بخورد؛ در حالی که در کلاهبرداری رایانه‌ای نیازی به فریب انسان نیست و این جرم با وارد کردن داده‌های غیر مجاز به دستگاه اتفاق می‌افتد.
- در کلاهبرداری سنتی حتما باید مال برده شود؛ اما در سرقت رایانه ای ممکن است مال، امتیاز مالی، خدمات و یا منفعتی برده شود.
- در کلاهبرداری سنتی سارق؛ مال را برای خودش و یا شخص مورد نظر خود می‌برد. درحالیکه در کلاهبرداری اینترنتی هم ممکن است مال را برای خود و یا شخص دیگری ببرد؛ اما در اینجا شخص دیگر ممکن است مورد نظر کلاهبردار بوده و یا نبوده باشد و در واقع ممکن است کلاهبردار، وی را اصلا نشناسد.
سرقت رایانه ای در چه شرایطی انجام می شود؟
در خصوص شرایط مرتکب شدن به سرقت رایانه ای می‌توانید با وکیل جرایم رایانه ای مشورت کنید اما به طور کلی این قبیل از جرم‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که:
- سوء نیت خاص، یعنی عمد در عمل وجود داشته باشد.
- داده‌های مورد سرقت، متعلق به فرد دیگری باشد.
- سرقت در محیط الکترونیکی یا فضای سایبری باشد.
- توسط وسایل الکترونیکی همچون رایانه، اینترنت و… صورت گرفته باشد.
مجازات قانون جرائم برای سرقت رایانه ای چگونه است؟
سرقت رایانه ای تحت عنوان فصل سوم سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه و در ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای مورد جرم انگاری قرار گرفته است. ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای مقرر نموده است، هرکس که به طور غیرمجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید:
- چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک میلیون ریال تا بیست میلیون ریال محکوم می‌شود.
- چنانچه عین داده‌ها در اختیار صاحب و مالک آن‌ها نباشد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
درواقع سارق رایانه‌ای که مرتکب جرم سرقت رایانه‌ای می‌شود؛ طبق ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای، بسته به اینکه عین داده‌ها در اختیار صاحب و مالک آن‌ها باشد یا خیر، به مجازات‌های متفاوتی محکوم می‌شود.
نکات مهم مربوط به جرم سرقت رایانه ای
همانطور که در ابتدا نیز گفتیم؛ سرقت رایانه ای یکی از مصادیق جرائم علیه صحت و تمامیت داده‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی است و طبق ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای اگر کسی به صورت غیر مجاز، اطلاعاتی که برای شخص دیگریست را برباید، مجرم است و مجازات دارد. حال در رابطه با سرقت رایانه‌ای نکات زیر مطرح است:
- سرقت رایانه ای بر خلاف سرقت سنتی که با ربودن اموال سروکار دارد، با ربودن اطلاعات مرتبط است.
در واقع در سرقت رایانه‌ای، سارق دستگاه دیجیتالی مانند رایانه، تلفن همراه یا فلش را به سرقت نمی‌برد، بلکه اطلاعات درون آن را به شکل کامل از دسترس صاحب اطلاعات خارج می‌کند یا نسخه‌ای از آن را سرقت می‌کند. - در سرقت رایانه ای؛ اطلاعات یا همان داده‌ها، می‌تواند از هر نوع و جنسی باشد.
مثلا ممکن است موضوع سرقت رایانه ای اطلاعات نوشتاری، تصویری یا صوتی باشد. - سرقت رایانه ای اقدام علیه محرمانگی افراد تلقی شده و ارزش داده سرقت شده، مطرح نمی‌باشد.
فارغ از مالی یا غیرمالی بودن اطلاعات سرقت شده، یک جرم اتفاق افتاده است و ارزش مالی دیگر مطرح نمی‌باشد.
در رابطه با سرقت رایانه ای چگونه شکایت کنیم؟
اگر به هر طریقی با سرقت یا جعل رایانه ای مواجه شدید؛ برای ثبت شکایت در جرایم رایانه‌ای، کار را باید مانند تمام جرایم دیگر شروع کنید. لذا لازم است تا شما به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید و سپس به ثبت شکواییه بپردازید.
پس از ثبت شکواییه، لازم است تا در روز مقرر به همراه پرینت شکواییه به دادسرا مراجعه کنید و پس از ابطال تمبر و پرداخت هزینه دادرسی، پرونده توسط دادسرا به پلیس فتا جهت تحقیقات مقدماتی ارجاع داده می‌شود. رئیس پلیس فتا پرونده را به مامور دایره مربوط می‌فرستد و مامور مربوطه تحقیقات خود را با بازجویی از شاکی آغاز می‌کند و پس از تحقیقات، پرونده را به دادسرای بخش جرائم رایانه‌ای ارجاع می‌دهد.
سپس شاکی در وقت معینی به دادسرا رجوع می‌کند و شکایت خود را برای بازپرس شرح می‌دهد. در صورتی که بازپرس دلایل را کافی بداند؛ قرار مجرمیت صادر می‌کند و با تایید دادستان، کیفر خواست صادر می‌شود و پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود و قاضی دادگاه نیز تحقیقات کافی را انجام می‌دهد و سپس حکم را صادر می‌نماید.
